تئوری رنگ اصطلاحی است که برای توصیف مجموعهای از قوانین و دستورالعملهای مربوط به استفاده از رنگ در هنر و طراحی ، به کار گرفته میشود. تئوری رنگ ، طراحی طرحهای رنگی را بهمنظور ارتباط و تأثیر یک پیام در هر دو سطح بصری و سطح روانشناختی ، معرفی میکند و یک استانداردی در زمینه طراحی گرافیک شناخته میشود در مسائل گوناگونی همچون طراحی وبسایت ، طراحی UI ، صفحهآرایی و تایپوگرافی و دیزاین لوگو … کاربرد فراوانی دارد. در این مقاله بهطور کامل به مسئله تئوری رنگ می پردازیم و تکنیکهای انتخاب رنگ در طراحی گرافیک را بررسی کنیم.
بهطورکلی رنگها میتوانند برای انتقال احساسی محتوا و جذب کردن نگاه بیننده مفید باشند. البته در این موضوع هیچ قانون قطعی وجود ندارد تحریک احساسی انسانها از طریق رنگها به عواملی مثل ، جنسیت ، فرهنگ و جغرافیا تأثیرگذار است ؛ مثلاً در کشور چین ، قرمز رنگ شایعی است ، زیرا آن را رنگ خوشبختی و رفاه میدانند ، اما سفید نشانه بدبختی است درحالیکه در آفریقای جنوبی رنگ قرمز نشاندهنده غم و اندوه است. در یونان، زرد مفهوم غم و اندوه را بیان میکند.
دمای رنگ
درجه حرارت رنگ یا دمای رنگ یکی از موضوعات و دستهبندیهای اصلی رنگهاست که سه شاخص برای دمای رنگ وجود دارد ؛ گرم ، سرد و خنثی که امکان تحریک احساسات مردم را با تمایز این دستهبندی رنگها میتوان کنترل کرد. رنگهای گرم با سایههای زرد و قرمز هستند؛ رنگهای سرد دارای رنگ آبی، سبز یا بنفش هستند. رنگهای خنثی شامل قهوهای، خاکستری، سیاه و سفید است.
رنگهای گرم
رنگهای گرم عبارتاند از قرمز، نارنجی و زرد. رنگ های گرم برگرفته از رنگ آتش ، طلوع و غروب خورشید است، و بهطورکلی نماد انرژی ، شور و هیجان هست و رنگهای گرم در طرحها برای انعکاس شور، شادی ، شوق و انرژی استفاده میشود. رنگهای گرم نیمی از چرخه رنگ را تشکیل میدهند.
قرمز
قرمز گرمترین رنگ در چرخه رنگی حساب میشود. این رنگ مرتبط با آتش ، خشونت و جنگ است و همچنین با مفهوم عشق و اشتیاق همراه است. رنگ قرمز تحریکات جسمانی را بر روی رفتار افراد ایجاد کند و در هنگام دیدن رنگ قرمز در طرحها ، افزایش فشارخون و بالا رفتن ضربان و تپش قلب در بینندگان دیده میشود. نشان دادهشده است که رنگ قرمز باعث افزایش متابولیسم بدن انسان هست. قرمز نشاندهنده خطر و هشدار هم میباشد و علت استفاده در رنگ قرمز در چراغهای راهنما، بهمنظور حالت هشدار است. در طراحی گرافیک از رنگ قرمز بهعنوان هیچان هم استفاده میشود. رنگ قرمز یک رنگ عالی برای زمانی است که قدرت و شور را میتوان در طراحی نشان داد. بااینحال ، قرمز میتواند بسیار متنوع باشد و مفهوم آن با نسخههای روشنتر، سایههای تاریکتر آن متفاوت است.
نارنجی
نارنجی رنگ پرجنبوجوش و پرانرژی زا است. همچنین رنگ نارنجی نشاندهندهی تغییر و تحولات کلی را نشان میدهد و در آثار گرافیکی برای نشان دادن خلاقیت در طرحها از رنگ نارنجی استفاده میشود. ازآنجاکه رنگ نارنجی ، رنگ میوههایی با همین رنگ هم هست ، مفهوم این رنگ را میتوان با سلامتی و سرزندگی نیز همراه کرد.
زرد
بهطورکلی رنگ زرد با امید همراه است. زرد درخشانترین رنگهای گرم است و با شادی و روشنایی مرتبط است حتی در برخی از طرحهای گرافیکی از رنگ زرد برای بیان ترس استفادهشده است. از زرد با مفهوم خطر نیز همراه است، هرچند شدت آن بهاندازه رنگ قرمز نیست. از شاخصهای مختلف رنگ زرد در طراحی گرافیکی ، از زرد روشن میتوان احساس شادی و شادمانی را بیان کرد و ار زرد تیره و زرد طلایی در المانها و طرحهایی که قصد بیان پایداری هست، استفاده میشود.
رنگهای سرد
رنگهای خنک یا سرد شامل سبز ، آبی و بنفش هستند. از رنگهای سرد بهعنوان رنگ شب ، آب ، طبیعت به شمار میرود ، و معمولاً آرام و آرامشبخش هست. آبی تنها رنگ اصلی در طیف رنگهای سرد است ، به این معنی که رنگهای دیگر با ترکیب آبی بارنگ گرم ایجاد میشود که با ترکیب رنگ زرد با آبی رنگ سبز و با ترکیب آبی و قرمز رنگ بنفش تولید میشود. رنگهای سرد نیمی دیگر از چرخه رنگ را تشکیل میدهند.
سبز
رنگ سبز نشاندهنده آغاز و رشد و شروع است. همچنین تجدید و فراوانی را نشان میدهد. در آثار گرافیکی از رنگ سبز بر پایه معنی آغاز و شروع ، مفاهیم کمتجربگی نیز نشان دادهشده است که بازخوردهای مناسبی هم داشته است حتی درزمانی اکثر استارت آپ ها در طراحی لوگو از رنگ سبز بیشتر استفاده میکردند. سبز دارای بسیاری از ویژگیهای آرامبخش رنگ آبی است ، اما برخی از انرژی رنگ زرد را نیز شامل میشود. در طراحی ، سبز میتواند تعریف متعادلکننده و هماهنگکننده را داشته باشد. رنگ سبز بهعنوان رنگ طبیعت هم بهحساب میآید و این حالت و طراوت و نوپایی را از این مفهوم دریافت میکند. سبز روشن انرژی بیشتری دارد و پرجنبوجوش تر هست ، درحالیکه رنگها و طیفهای تیرهتر رنگ سبز که بیشتر به رنگهای زیتونی متمایل است نشاندهنده پایداری است.
آبی
آبی نیز بهطور گستردهای برای نشان دادن آرامش و مسئولیت استفاده میشود. آبی روشن طراوت بیشتری دارد و حالت دوستانهتری را نشان میدهد و در حالت مقابل ، آبی تیرهرنگی قوی و قابلاطمینان محسوب میشود. در حالت کلی رنگ آبی نماد رنگ مثبت در طراحی گرافیکی میباشد.
بنفش
بنفش ترکیبی از قرمز و آبی است و به همین منظور دربرگیرنده ویژگیهای هر دو رنگ است. از رنگ بنفش بیشتر بهعنوان رنگی که نشاندهندهی حالتهای خلاقیت و تخیلی داشته باشند ، مورداستفاده قرار میگیرد. طیفهای بنفش روشن نیز نشانهی عشق و رابطههای عاشقانه را بیان میکند و طیفهای رنگی بنفش تیره ، بیانکننده موضوعات ثروت و لوکس بودن است.
رنگهای خنثی
رنگهای خنثی به رنگهای که هیچکدام از حالتها احساسات رنگهای گرم یا سرد را در بیننده ایجاد نکند ، گفته میشود. رنگهای خنثی اغلب بهعنوان پسزمینه در طراحی گرافیک به کار گرفته میشود و معمولاً هم بارنگهای روشنترکیب میشوند اما بهصورت مستقل هم در طراحی کاربردهای فراوانی دارند. معانی و تصورات رنگهای خنثی تحت تأثیر رنگهای گرم و سردی که در اطراف طرح استفادهشده ، گرفته میشود.
مشکی
مشکی یا سیاه قویترین رنگ خنثی است. از نگاه مثبت رنگ مشکی معمولاً باقدرت ، ظرافت همراه است. از نگاه منفی، میتوان آن را با شر، مرگ و رمز و راز پیوند داد. سیاه رنگ سنتی عزاداری در بسیاری از کشورها است.
در طراحی، سیاه بهطورمعمول برای تایپوگرافی و دیگر بخشهای کاربردی و متنها به دلیل بیطرف بودن آن استفاده میشود. رنگ سیاه این قابلیت را دارد که در میان رنگهای مختلفی که در اطراف در طرح بهکار رفته است ، مفهوم و هدفش را باقدرت به نمایش بگذارد.
سفید
سفید در طرف مقابل رنگ سیاه قرار دارد اما مانند سیاه ، سفید هم میتواند بهخوبی در مورد هر رنگ دیگر به کار گرفته شود. سفید اغلب با خلوص ، پاکیزگی همراه است و از نشانههای پوشیدن لباس عروس به رنگ سفید هم به همین دلیل میباشد حتی در طراحیهای گرافیکی هم در صنایع مختلفی همانند پزشکی ، رنگ سفید کاربردهای فراوانی دارد. یکی دیگر از نشانههای طهارت بودن رنگ سفید ، این است که همیشه فرشتهها را بار رنگ سفید نشان میدهند. در طراحی گرافیک ، رنگ سفید بهطورکلی یک پسزمینه خنثی است که اجازه میدهد رنگهای دیگر در یک طرح محوریت بیشتری را داشته باشند و معنا و مفهوم کلی طرحها را به رنگهایی که در اطراف آن استفاده میشود ، وابسته میکند.
خاکستری
خاکستری یکی دیگر از رنگهای خنثی است که بهطورکلی در انتهای طیف رنگهای سرد قرار گرفته است. معنا و مفهوم آن نیز متفاوت میباشد ؛ گاهی اوقات میتواند نشاندهنده روشنی باشد و زمانی هم نشانه سادگی یا افسردگی است. در بعضی از طرحها نیز میتوان از خاکستریهای متمایل به سفید ، بهجای سفید استفاده کرد و خاکستریهای متمایل به سیاه را در جای سیاه قرارداد. رنگ خاکستری بهطورکلی رنگی محافظهکارانه و رسمی محسوب میشود. این رنگ معمولاً در طرحهای شرکتهای بزرگ و معتبر استفاده میشود و نشانه رسالت و حرفهای بودن را عنوان میکند. اما همچنین میتواند رنگی مدرن باشد و در طراحی UI در اکثر برنامهها و اپلیکیشن ها دیده میشود.
قهوهای
قهوهای رنگی است که نشئتگرفته از طبیعت و ذات زمین ، خاک و سنگ میباشد و از رنگهای خنثی نیز به شمار میرود. رنگ قهوهای بیان کننده مفاهیمی اطمینانپذیری و پایداری را در طرحها نشان میدهد اما نحوه و میزان استفاده از این رنگ در طراحی گرافیکی نیز بسیار حساس است و عدم استفاده درست از رنگ قهوهای حس خستگی و کسلکنندگی را به بیننده میدهد.
در طراحی، قهوهای معمولاً بهعنوان یک رنگ پسزمینه استفاده میشود و در اکثر تکنیکها در طراحی پسزمینه از تکسچرهای رنگی با محوریت رنگ قهوهای در تایپوگرافی و … استفاده میشود و طیفهای مختلف رنگ قهوهای ، حالت دلنشینی را برای اینگونه طرحها ایجاد میکند.
بژ
روانشناسی رنگ بژ رنگ بژ یا قهوهای مایل به زرد یک طیف رنگی منحصربهفرد محسوب میشود و از رنگهای خنثی نیز به شمار میرود زیرا میتواند بسته به رنگهای اطراف آن ، در لحظات خنک و گرم حضور مثبتی داشته باشد. این حس گرما از قهوهای و خنک بودن آن از رنگ سفید گرفته میشود و ممکن است مانند قهوهای گاهی اوقات خستهکننده باشد. رنگ بژ نیز جزء رنگهای به شمار میرود که کاربردهای زیادی در طراحی پسزمینه دارد.
کرم
روانشناسی رنگ کرم کرم از رنگهای خنثی و مدرنی به شمار میرود که در ترکیب آن بخشی از گرمای رنگ قهوهای استفادهشده و مقدار بیشتر آن از رنگ سفید بهره میبرد. رنگ کرم عموماً آرام هستند و اغلب میتوانند احساسات تاریخی را تحریک کنند. ذات آرام بودن رنگ کرم و تاریک بودن آن بارنگ سفید منجر شده است که مفاهیمی پاکیزگی و تمیزی را نیز برای این رنگ در نظر گرفت و به این سبب در طراحی گرافیک لوازم بهداشتی و مسائل پزشکی از این رنگ استفاده بیشتری میشود.
همچنین در طراحی ، رنگ کرم میتواند حس ظرافت و آرامش را به بیننده بدهد و بهعنوان یک رنگ ترکیبی برای روشن کردن رنگهای تیره استفاده میشود.
چرخه رنگ
چرخه رنگ نشاندهنده ارتباط بین رنگهای مختلف بر اساس رنگهای اصلی قرمز، زرد و آبی میباشد که این نظریه اولین بار توسط نیوتون در سال ۱۶۶۶ توسعه یافت. چرخه رنگ در طراحی گرافیک اهمیت ویژهای دارد زیرا چینش رنگها باعث جلوهی بهتر اثر شود همیشه جزء قسمتهایی است که طراحان دچار تردید در انتخاب میشوند اما چرخه رنگ کار انتخاب رنگها در کنار یکدیگر که هارمونی رنگها گفته میشود را آسانتر کرده است. هارمونی رنگ ، قرارگیری رنگها در کنار یکدیگر را تعیین میکند اما در کنار این موضوع آشنایی با مفاهیم هر رنگ نیز ارزش بالایی در انتخاب دارد.
در هنگام استفاده از چرخه رنگ باید رنگ اصلی یا رنگ کلیدی طرح خود را معین کنید. رنگ کلیدی اصلیترین رنگی است که در طراحی اثر مورداستفاده قرار میگیرد که عموماً بیشتر از سایر رنگها نیز در اثر دیده میشود و پس از شناخت و تعیین رنگ کلیدی ، میتوان از طریق چرخه رنگ ، هارمونیهای مختلفی را انتخاب کرد.در چرخه رنگ از سه ردیف یا سه مجموعه از رنگها استفادهشده است که شامل رنگهای اصلی ، رنگهای ثانویه و رنگهای متوسط میباشد.
رنگهای اصلی شامل رنگهای زرد ، قرمز و آبی است که جزء رنگهای اساسی هستند که نمیتوانند به هیچ رنگ سادهتری شکسته شوند.
رنگهای ثانویه یا فرعی از مخلوط کردن دو رنگ اصلی ایجاد میشوند. رنگهای ثانویه شامل نارنجی ، سبز و بنفش هستند. مخلوط کردن زرد و قرمز باعث ایجاد نارنجی میشود. مخلوط آبی و زرد ، سبز را ایجاد میکند و مخلوط آبی و قرمز بنفش را ایجاد میکند.
رنگهای متوسط یا ترکیبی با مخلوط کردن هر دو رنگ اولیه و ثانویه ترکیب میشود که رنگهایی از قبیل زرد ، نارنجی ، قرمز نارنجی ، قرمز بنفش ، آبی بنفش ، آبی سبز و زرد سبز ایجاد میشود.
با شناخت روانشناسی رنگها و هارمونی رنگها ، طراحان گرافیک قادر خواهند بود تا رنگهای درست و مناسبی را در طراحیهای خود بهره ببرند اما در ادامه موضوع هارمونی رنگها ، تکنیکها و روشهای متعددی هم برای انتخاب رنگها گفته شد که در این قسمت به معرفی انواع انتخاب هارمونی رنگها بر اساس چرخه رنگی میپردازیم اما قبل از آن باید با مفاهیم که در طراحی گرافیک در مورد رنگها استفاده میشود که اصطلاحات رنگ گفته میشود ، آشنا شویم.
Hue در طراحی گرافیک به رنگهای اصلی گفته میشوند.
Chroma میزان غلظت و میزان حضور از یک رنگ است. غلظت یا Chroma بالای یک رنگ نشاندهنده این است که از رنگهای خنثی سفید ، سیاه و خاکستری کمتر استفادهشده است.
Saturation بیان میزان قدرت و ضعف یک رنگ است که میزان بالابود آن ، نشاندهنده قوی بودن رنگ است.
Tones از طریق اضافه کردن رنگ خاکستری به سایر رنگها ایجاد میکند.
Shades از طریق اضافه شدن رنگ مشکی به رنگهای دیگر ایجاد میشود و رنگهای تیرهتری را ایجاد میکند.
Tint از اضافه شدن رنگ سفید به سایر رنگها ایجاد میشود و رنگهای روشنتری را ایجاد میکند.
Contrast به تفاوت و اختلاف بین رنگهای انتخابشده گفته میشود. رعایت کنتراست نگاه بیننده را خسته نمیکند.
Monochromatic یا طرح تک رنگ طرح
تک رنگ بر اساس رنگهای اصلی و درجات مختلف آنها ایجادشده و اضافه کردن یا کاستن رنگهای سفید و سیاه به طرح میباشد ، تنها و سایههای یک رنگ است. در تئوری رنگ ، این سادهترین حالت انتخاب رنگ در طرحهاست. یک طرح تک رنگ بهطورمعمول در طراحی مینیمال استفاده میشود، زیرا میزان انحراف از موضوع طرح کمتر میشود از سوی دیگر، این طرح به این معنی است که شما نمیتوانید از رنگهای مختلف برای کمک به تجسم اطلاعات در رابط کاربر (UI) استفاده کنید.
Analogous یا طرح رنگهای مشابه
رنگهای مشابه به رنگهایی گفته میشوند که در چرخه رنگی در کنار یکدیگر قرار دارند . این یک روش بسیار اساسی و قابلاعتماد برای ایجاد یک ترکیب جذاب بصری است و درنهایت یک ترکیب زیبایی را ایجاد میکند. انتخاب رنگهای مشابه عموماً دو رنگ میباشد و بیشتر از آن توصیه نمیشود و باعث تغییرات و دگرگونی بیشازاندازه طرح میشود که در صورت استفاده از رنگهای بیشتر در طرح ، تکنیکها و روشهای دیگر توصیه میشود.
Complementary یا طرح رنگهای مکمل
در چرخه رنگی ، دو رنگی که دقیقاً در روبروی یکدیگر قرار میگیرند ، رنگهای مکمل یکدیگر هستند که در صورت ترکیب شدن یکدیگر را خنثی میکنند به همین دلیل، این طرح نیز بهعنوان طرح رنگ مخالف شناختهشده است. و کنار یکدیگر قرار دادن دو رنگ مکمل، همیشه بیشترین کنتراست رنگی را ایجاد میکند و خودنمایی بیشتر میشود. چینش حالت مکملی رنگها در چرخه رنگ را هارمونی عمودی نیز میگویند. استفاده درست از این تکنیک باعث جلبتوجه بیش از اندازه نسبت به سایر روشها میشود اما استفاده نادرست نیز باعث خسته کردن آنی و لحظهای بیننده میشود. استفاده از تکنیک رنگ مکمل در انتخاب Background در هنر عکاسی نیز بسیار استفاده میشود.
Split Complementary یا هارمونی مکمل دو رنگ
این روش که به مکمل دو رنگ معروف است و روش پیچیدهتری نسب به روش مکمل است و انتخاب آن در چرخه رنگی شامل روش انتخاب رنگهای مشابه و رنگهای مکمل میشود. به این صورت که ابتدا رنگ کلیدی و مکمل آن رنگ انتخاب میشود و سپس یکی از رنگهای مشابه رنگ اصلی به همراه مکمل آن نیز در پالت رنگی قرار میگیرد. استفاده از این روش میتواند یک ریسک هم باشد زیرا استفاده درست از تکنیک مکمل دو رنگ بسیار اهمیت دارد.
تقسیم مکمل
تقسیم مکمل هم یکی دیگر از روشهای تکنیک انتخاب رنگ است که بر پایه رنگهای مکمل و مشابه ایجاد میشود. در این روش ، ابتدا رنگ کلیدی را در چرخه رنگی انتخاب میکنیم و رنگ مکمل آن را نیز مشخص میکنیم اما بهجای استفاده کردن از رنگ مکمل از رنگهای مشابه یا رنگهایی که در کنار رنگ مکمل قرار دارند استفاده میشود. این تکنیک نسبت به روش مکمل دو رنگ بازده بهتری خواهد داشت و ارتباط بین رنگهای تعیینشده ، جذابتر است.
Triadic یا هارمونی سهگانه
طرح سهگانه بر اساس استفاده از سه رنگ در فاصلههای مساوی از یکدیگر در چرخ رنگ است که این فاصله بهصورت یک مثلث ایجاد میشود و به همین دلیل به روش سهگانه معروف است. با رسم یک مثلث متساویالاضلاع فرضی بر روی چرخه رنگی ، رنگهایی که بر روی هر یک از رأسهای مثلث قرار میگیرد ، گزینش میشود که سه رنگ دقیقاً بهاندازه ۱۲۰ درجه از یکدیگر فاصلهدارند.
Tetradic یا هارمونی چهارگانه
طرحهای Tetradic از دو مجموعه جفتهای مکمل استفاده میکنند. انتخاب رنگهای تترادیک در چرخه رنگی همانند مدل سهگانه میباشد اما در این روش باید خطوط فرضی ، یک چهارضلعی یا مستطیل ایجاد کنند که در حقیقت ۴ رنگ درنهایت انتخاب میشود که البته چینش رنگها بر اساس این تکنیک کار ساخت و جسورانهای است و همچنین تعادل در بین رنگها ازنظر میزان استفاده نیز بهطورقطع به طرح گرافیکی لطمه وارد میکنند به نگاه بیننده آسیب میزند.
ابزارهای آنلاین رنگ
در این قسمت یکی از ابزارهایی که برای طراحان گرافیک میتواند در انتخاب رنگها بسیار کمک کند ابزار Color Scheme میباشد که امکان انتخاب و تعیین رنگها را بهصورت آنلاین ایجاد کرده و محیط این ابزار آنلاین بسیار ساده میباشد و برای طراحان مبتدی نیز فضایی ملموس و راحت است و با انتخاب هر رنگ میتواند طیفهای رنگی متفاوت با میزان درخشانی یا تیرگی را نمایش دهد. ابزار دیگری هم که در این زمینه وجود دارد و از ابزارهای رنگی شرکت Adobe میباشد ابزار kuler معروف است و امکاناتی مشابه سایتی که در بالا معرفی کردم است اما یکی از امکاناتی که این ابزار را جذابتر کرده است ، نمایش رنگهای که میتواند در طراحی گرافیکی هماهنگی بیشتری را بارنگ انتخاب ما داشته باشند ، است که پیشنهادهای این ابزار آنلاین بر اساس تئوری رنگها است و میتواند گزینه مناسبی در انتخاب رنگها برای طراحان گرافیکی باشد.
خب با انواع تکنیکهای تئوری رنگها آشنا شدید و میتوانید خیلی پالتهای رنگی بر این اساس بسازید اما حتماً لازم نیست طبق چهارچوب این روشهای ادامه بدیم. هر گرافیست خوب و طراح گرافیک خوب میتواند پالتهای رنگی خاص خود را ایجاد کند و استفاده از موضوعات Tint و tone و shades و رعایت کنتراست در طرحها این امکان را به شما هم میدهد که هر پالت رنگی را بر اساس محتوای خود ایجاد کنید.
سخن پایانی:
در این مقاله سعی کردم بهطور کامل موضوع تئوری رنگها را بررسی و بیان کنم و شما را با استانداردهای انتخاب رنگ و علم روانشناختی رنگها آشنا کنم و بامطالعه این مقاله قطعاً شما هم از این به بعد در انتخاب رنگها دقت و توجه بیشتری خواهید داشت اما موضوعی را که در این قسمت پایانی قصد دارم توضیح بدم این است که انتخاب رنگ با توجه به اهمیت زیادی که میتواند در جذبه بیننده به آثار گرافیک داشته باشد نباید تنها راه برای جذب بیننده هم باشد و اینکه گرافیست صرفاً با استفاده از تکنیکها و انتخاب رنگهای مناسب کار خود را به خوب انجام دهد و نظر بیننده را جلب کند کافی نیست. حدود ۸ درصد از مردم جهان که بیشتر هم شامل مردان هستند ، دچار کوررنگی هستند و رنگها با این تفاوت و کنتراستی که ما میبینیم ، در دسترس شان نیست باید در طراحیهای گرافیکی به این موضوعات نیز توجه کنیم که موضوعات دیگری همچون اندازه ، تایپوگرافی و دیزاین سیستم و متریال دیزاین و …. نیز مسائلی هستند که در طراحی گرافیکی اهمیت دارند.