فرمت های گرافیکی و تصویری

شناخت فرمت‌های تصویری که انواع مختلفی هم دارد برای یک طراح گرافیک امری ضروری می‌باشد که بتواند در هر پروژه خروجی‌های با فرمت مناسبی را بگیرد تا هم کیفیت کار خود را بتواند حفظ کند و هم امکان تحویل پروژه به مشتری را به بهترین شکل داشته باشد. در این مقاله قصد داریم به پرکاربردترین فرمت‌های گرافیکی بپردازیم و با هر یک آشنا شده و کاربرد و موارد استفاده آن را بدانیم.

برای اینکه شناخت بهتری نسبت به فرمت‌های تصویری و گرافیکی داشته باشیم باید بدانیم تصاویر به ۲ دسته تقسیم می‌شوند: تصاویر پیکسلی و تصاویر وکتور. نرم‌افزارها و فرمت‌های گرافیکی هم بر این اساس دسته‌بندی و کاربردی هستند. اول باید بدانیم فرق این دو چیه؟ تصاویر پیکسلی بر اساس تک‌تک پیکسل‌های تصویر تشکیل می‌شوند که تصاویری که از دوربین‌ها و موبایل گرفته می‌شوند و خیلی از عکس‌هایی که روزانه می‌بینیم بر اساس پیکسل هستند و عیب این نوع تصاویر ، پایین آمدن کیفیت عکس در هنگام تغییر اندازه یا زوم کردن تصویر است اما دسته دوم تصاویر وکتور یا برداری نامیده می‌شوند که اساس این نوع تصاویر بر اساس بردار می‌باشد نه پیکسل که کیفیت این تصاویر در هراندازه‌ای نیز حفظ و باکیفیت باقی می‌ماند.

فرمت JPEG

یکی از فرمت‌های رایج و پرکاربرد درزمینهٔ طراحی گرافیک و تصاویر JPEG یا JPG می‌باشد که این خروجی برای تصاویر در کاربردهای مختلفی همچون خروجی تصاویر چاپی ، خروجی تصاویر دیجیتال و تصاویر استفاده‌شده در محیط وب مورداستفاده قرار می‌گیرد.از مزیت‌های این فرمت گرافیکی که باعث کاربرد گسترده آن شده است ، امکان فشرده‌سازی تصاویر می‌باشد که ازلحاظ حجم ، می‌تواند تا مقدار قابل‌توجهی حجم تصاویر را کاهش دهد که البته عاملی هم که در کنار این موضوع می‌تواند جزو معایب آن به شمار رود ، فشرده‌سازی بر اساس پیکسل تصاویر می‌باشد که کیفیت عکس را نیز کاهش می‌دهد. البته در نرم‌افزاری همچون فتوشاپ امکان خروجی گرفتن با فرمت JPEG را می‌توان بر اساس میزان کیفیت و میزان فشرده‌سازی تصویر تغییر داد.

یکی دیگر از نکاتی که باید در ذخیره‌سازی تصاویر با این فرمت گرافیکی توجه داشت ، افت کیفیت تصویر پس از هر بار ذخیره‌سازی مجدد آن می‌باشد این در حالی است که شاید ازلحاظ حجم عکس تغییرات چندانی رخ ندهد اما کیفیت عکس پایین می‌آید که بهتر است همیشه از نمونه اولیه تصویر یک نسخه پشتیبان داشته باشید تا بتوانید در صورت افت کیفیت عکس پس از ادیت بر روی آن امکان بازگردانی را داشته باشید یا فایل نمونه را با فرمت دیگری همچون TIFF ذخیره داشته باشید. اما مورد دیگری هم که باید در نظر داشت این است که تصاویری که با فرمت‌های JPEG ذخیره می‌شوند نسبت به فرمت‌هایTIFF سریع‌تر نمایش داده می‌شود و سرعت پردازش آن‌ها بالاتر است و همچنین انتقال و جابجایی تصاویر نیز ، سریع‌تر صورت می‌گیرد.

استفاده از فرمت JPEG در انواع دوربین‌های عکاسی به‌عنوان فرمت خروجی باعث می‌شود تصویر قبل از انتقال به کامپیوتر تا حدی دچار فشردگی شود.

فرمت TIFF

فرمت TIFF هم یکی از فرمت‌های پرکاربرد درزمینهٔ چاپ و انتشارات می‌باشد و فشرده‌سازی در این نوع فرمت‌های گرافیکی در حد محدودی می‌باشد و به همین دلیل حجم فایل‌های موردنظر در این فرمت نیز بالا می‌باشد که برای انتقال تصاویر نامناسب بوده اما برای ویرایش و ادیت بر روی تصاویر فرمت مناسبی می‌باشد این فرمت گرافیکی در تصویر وب‌سایت‌های نیز مورداستفاده قرار نمی‌گیرد که به دلیل حجم بالای تصاویر که در موضوعات دیر لودشدن تصاویر ، سرعت وب‌سایت را بالا می‌برد و همچنین این نوع فرمت در وب‌سایت‌ها به‌عنوان فایل تصویر شناخته و پشتیبانی نمی‌شود. امکان ذخیره‌سازی و دستیابی به فایل‌ها به‌صورت لایه باز و با جزئیات توسط نرم‌افزار فتوشاپ وجود دارد. از تفاوت‌های مهمی که فرمت گرافیکی Tiff با Jpeg دارد ، پشتیبانی فرمت JPEG از تصاویر ۸ بیتی می‌باشد که بر پایه RGB است درحالی‌که فرمت TIFF از تصاویر ۱۶ بیتی پشتیبانی می‌کند و بر پایه حالت رنگی CMYK می‌باشد.

فرمت Gif

فرمت Gif که عموماً به‌عنوان یک فرمت فایل‌های متحرک می‌شناسند و از آن استفاده می‌کنند این در حالی است که این فرمت گرافیکی کاربردهای دیگری نیز دارد که امکان ذخیره‌سازی تصاویر را نیز داراست. فرمت Gif به دلیل استفاده از محدوده رنگی خاص امکان ذخیره‌سازی تصاویر با بالاترین کیفیت رنگ‌ها را نخواهد داشت و این موضوع به دلیل قابلیت فشرده‌سازی این نوع فرمت نیز می‌باشد در تصاویر سایت‌های نیز به دلیل این بهینه‌سازی حجمی تصاویر مورداستفاده قرار می‌گیرد. مهم‌ترین کاربرد این فرمت گرافیکی در تصاویر متحرک و انیمیشن‌ها می‌باشد که تمامی تصاویر متحرکی در فضای وب موجود می‌باشند و نمایش داده می‌شوند از نوع فرمت Gif است که این قابلیت را خواهند داشت که به‌طور جزئی‌تر در مورد زمان اجرای انیمیشن‌ها و حالت‌ها افکت تصاویر و … نیز قابل تنظیم و تغییر باشد.

فرمت PNG

فرمت تصویری PNG هم از فرمت‌های محبوب و پرکاربرد در حوزه گرافیک می‌باشد. این فرمت باقابلیت‌های بالای خود توانسته جایگزین خوبی برای فرمت Gif در مورد تصاویر باشد و در فضای وب نیز گسترش پیداکرده است البته فرمت PNG امکان ایجاد خروجی حالت‌های انیمیشنی و متحرک را نخواهد داشت اما قابلیت منحصربه‌فرد آن وجود حالت Transparent می‌باشد که این مورد دقیقاً در فرمت JPEG وجود ندارد. حالت Transparent برای تصویر این امکان را می‌دهد که بخشی از تصاویر هیچ رنگی برای نمایش نداشته باشند و بخش‌های خالی در خروجی هم به‌طور خالی باقی بمانند که این مورد در فرمت JPEG به‌طور خودکار با رنگ پر می‌شوند.

فرمت PNG به دلیل حجم و کیفیت مناسبی که دارد ، می‌تواند در ادیت تصویر هم مورداستفاده قرار گیرد اما این فرمت گرافیکی در صنعت چاپ به دلیل عدم پشتیبانی از حالت رنگی CMYK مورداستفاده قرار نمی‌گیرد.

فرمت BMP

فرمت BMP یا Bitmap تصاویر بر اساس پیکسل ذخیره می‌شوند و هم‌چنین از قابلیت‌های فشرده‌سازی نیز استفاده نمی‌کنند به همین دلیل حجم تصاویری که توسط این فرمت ذخیره می‌شوند حجم نسبتاً بالایی می‌باشد که به همین دلیل هم این نوع فرمت جایی در تصاویر استفاده‌شده در وب‌سایت‌ها نخواهد داشت و از فرمت‌های جایگزینی همچون JPEG و PNG استفاده می‌کنند. البته این نوع فرمت گرافیکی به دلیل ویژگی‌های ذکرشده برای ادیت عکس مناسب و موردتوجه طراحان است و خروجی‌های مناسبی را برای پروژه‌های پرینتی و چاپی در اختیار قرار می‌دهد.

فرمت PSD

فرمت PSD که فرمت پیش‌فرض نرم‌افزار فتوشاپ به شمار می‌رود و امکان باز کردن تصاویر با این فرمت در نرم‌افزار فتوشاپ با هر نسخه‌ای امکان‌پذیر است. البته فرمت PSD در سایر نرم‌افزارهای شرکت ادوبی نیز قابل‌اجرا می‌باشد و از نکات مهم این فرمت تصاویر گرافیکی ، امکان نمایش فایل تصویری به‌صورت لایه باز در محیط نرم‌افزار می‌باشد که حالت لایه‌لایه بودن تصاویر امکان ویرایش دقیق‌تر و گسترده‌تر را برای طراحان ایجاد می‌کند.فایل‌ها با این فرمت ، در نرم‌افزارهای رایج نمایش تصاویر قابل‌اجرا نیست به همین دلیل امکان استفاده در محیط‌های وب وجود ندارد و از این نوع فرمت برای پروسه طراحی استفاده می‌شود و به همین منظور حجم این نوع فایل‌ها نیز زیاد می‌باشد.

فرمت SVG

فرمت SVG یک فرمت گرافیکی برداری می‌باشد که فرمتی ایدئال برای پروژه‌های تحت وب و استفاده در وب‌سایت‌ها می‌باشد. این فرمت گرافیکی به دلیل برداری بودن آن و حفظ کیفیت تصاویر در هر سایزی و حجم مناسبی که دارد موردتوجه برنامه نویسان برای استفاده از گرافیک‌ها در طراحی وب می‌باشد. ازآنجاکه فرمت SVG بر اساس زبان XML می‌باشد و مشابه و نزدیک به زبان برنامه‌نویسی HTML می‌باشد ، برای استفاده در اینترنت مناسب است. یکی از معایب قابل‌توجهی که این فرمت تصویری دارد ، عدم پشتیبانی و اجرا در نرم‌افزارهای رایجی همچون نرم‌افزار فتوشاپ می‌باشد! بااینکه فرمت‌های SVG را می‌توان در نرم‌افزارهای گرافیکی دیگری همچون Inscape اجرا نمود اما عدم اجرا در نرم‌افزار فتوشاپ که یکی از گسترده‌ترین و محبوب‌ترین نرم‌افزارهای گرافیکی به شما می‌رود از معایب این فرمت است.

فرمت AI

فرمت AI هم جزو یکی دیگر از فرمت‌های گرافیکی محبوب برای تصاویر برداری می‌باشد که فرمت اختصاصی نرم‌افزار ایلوستریتور می‌باشد که نرم‌افزار ایلوستریتور هم یکی از نرم‌افزارهای گرافیکی محبوب برای طراحی تصاویر وکتوری می‌باشد که امکان طراحی به‌صورت لایه باز در محیط این نرم‌افزار را امکان‌پذیر می‌سازد و برای طراحی لوگو و پروژه‌های چاپی مورداستفاده قرار می‌گیرد و یکی دیگر از فرمت‌هایی که تقریباً قابلیت‌های این فرمت را داراست و در محیط ایلوستریتور هم قابل‌ویرایش است فرمت EPS می‌باشد که می‌توانید به‌راحتی فایل‌های طراحی‌شده در ایلوستریتور را با فرمت EPS به محیط نرم‌افزار فتوشاپ هم وارد کنید. فرمت AI در محیط نرم‌افزار ایلوستریتور قابل‌نمایش می‌باشد اما فرمتی که امکان نمایش فایل‌های ایجادشده در نرم‌افزار ایلوستریتور را داشته باشد PDF است که می‌توان از طریق نرم‌افزارهای PDF خوان تصاویر را اجرا کرد.

فرمت CDR

فرمت CDR یکی دیر از فرمت‌های گرافیکی برداری می‌باشد که به‌عنوان فرمت پیش‌فرض نرم‌افزار کورل می‌باشد. نرم‌افزار کورل نیز همانند ایلوستریتور یک نرم‌افزار برداری یا وکتوری می‌باشد که کاربردهای مشابه هم ، دارند. در نرم‌افزار کورل هم امکان خروجی با فرمت PDF برای نمایش راحت تر خروجی در محیط‌های کامپیوتری وجود دارد. یکی از معایبی که برای این نوع فرمت و نرم‌افزار کورل وارد است ، پروژه‌هایی که در نسخه‌های بالایی نرم‌افزار طراحی‌شده‌اند ، در نسخه‌های پایین‌تر قابلیت خوانایی آن وجود ندارد. البته نرم‌افزار کورل دراو امکان خروجی پروژه با فرمت AI را نیز دارد که در محیط ایلوستریتور قابل‌اجرا باشد.

امیدوارم این مقاله آموزش موردتوجه شما قرار گرفته باشه و بتوانید در پروژه های خود بهترین خروجی های ممکن را مطابق با خواسته های خود ایجاد کنید که این موضوع یکی از اصول برای طراح گرافیک حرفه ای میباشد که باید با آن به طور کامل آشنا باشد.علاوه بر فرمت هایی که گفته شد ، فرمت های گرافیکی دیگری نیز وجود دارند که کاربردهای کمتری در فضای طراحی گرافیک دارند و یا فرمت های ذکر شده توانسته ، جایگزین مناسبی برای آن ها باشد